Συνέντευξη – Βιολέττα Τσιτσιλιάνη
Μεταφράστρια, συνιδρύτρια του The Language Project

(Please scroll down to read this interview in English.)

Μίλησέ μας λίγο για τον εαυτό σου και για το υπόβαθρό σου στη μετάφραση.

Σπούδασα μετάφραση στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Το 2009, βγαίνοντας από τη σχολή ασχολήθηκα με τον υποτιτλισμό και παράλληλα άρχισα να κάνω τεχνικές μεταφράσεις. Το 2013 θέλησα να συνεχίσω τις σπουδές μου, και έδωσα εξετάσεις για το ΠΜΣ Πολιτιστικής Διαχείρισης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Πάντα μου άρεσαν όσα είναι γύρω από το επάγγελμα: η προώθηση, το πολιτιστικό πλαίσιο, η οργάνωση του χρόνου και του χώρου. Έτσι, συνδυάζοντας τις ικανότητές μου στα διαχειριστικά με τη γνώση μου για το χώρο της μετάφρασης, θέλησα να θεσπίσω αυτή την πολιτιστική πρωτοβουλία, με σκοπό να δείξω ότι η ενασχόληση με τη γλώσσα είναι διασκεδαστική και ότι μπορεί να συσπειρώσει κόσμο γύρω της, όπως και το θέατρο, ο χορός, η μουσική.

Τι ακριβώς είναι το “The Language Project” και ποιες δράσεις έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιό του μέχρι στιγμής; 

Για την ομάδα του The Language Project η γλώσσα δεν είναι το μέσο για να πετύχουμε κάτι, αλλά ο στόχος. Είναι μια πολιτιστική πρωτοβουλία, ένας ζωντανός οργανισμός, μια ομάδα με ένα σκοπό: να δημιουργήσει έναν κόμβο δικτύωσης και να δώσει βήμα έκφρασης σε όσους αγαπούν τις γλώσσες. Επιδιώκοντας να φέρουμε στο προσκήνιο τη γλώσσα και τους ανθρώπους που κρύβονται πίσω από τις λέξεις, ενθαρρύνουμε τους νέους και τους μεγαλύτερους να εξοικειωθούν με μια νέα γλώσσα, να ενημερωθούν για τα γλωσσικά επαγγέλματα, να δουν τη μετάφραση αλλιώς, σαν συν-δημιουργία, σαν παιχνίδι.

Το The Language Project είναι ένα ταξιδιάρικο project -όπως και η ομάδα του- και για αυτό μας αρέσει να αναφερόμαστε στις δράσεις μας γεωγραφικά και όχι χρονικά. Στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε ένα σεμινάριο πρόκληση για εμάς Cooperative Translation Workshop «Εισαγωγής στα γερμανικά με εργαλείο τη μετάφραση», καθώς δοκιμάσαμε να χρησιμοποιήσουμε τη συνεργατική μετάφραση ως εργαλείο εκμάθησης. To Goethe–Institut Athen μας στήριξε σε αυτή την προσπάθεια παραχωρώντας μας την υπέροχη βιβλιοθήκη του για την διεξαγωγή του σεμιναρίου. Στη Θεσσαλονίκη, διοργανώσαμε τρείς δράσεις στα πλαίσια της 13^ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη της ΠΕΕΜΠΙΠ, του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, του Goethe-Institut Thessaloniki και του Institut français de Thessalonique: Στο «The Transparent Translator» η μεταφράστρια Ιωάννα Μπατή έδωσε την ευκαιρία στο κοινό να ζήσει τη μεταφραστική εμπειρία ως δημιουργία της στιγμής και ως ανοιχτή συζήτηση. Στο «Translation Slam» οι υπέροχες μεταφράστριες Χριστίνα Παπαντώνη και Δέσποινα Λάμπρου, με συντονιστή τον Τάσο Ιωαννίδη, διασταύρωσαν τα ξίφη τους στο μεταφραστικό πεδίο μάχης και τελικά κέρδισε η αγάπη μας για τη μετάφραση! Επιπλέον, συμμετείχα σε μια ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Λογοτεχνική Μετάφραση και Πολιτιστική Διαχείριση» με συνομιλητές τον Daniel Hahn, συγγραφέα, μεταφραστή και –King of Slams– και την Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη.

Στην Κέρκυρα διοργανώθηκε το εργαστήριο Υποτιτλισμού με την υποστήριξη του Ιονίου Πανεπιστήμιου. Στη συνέχεια οι ταινίες που υποτιτλίστηκαν από τις ομάδες του εργαστηρίου προβλήθηκαν στο πλαίσιο του 10ου Φεστιβάλ Οπτικοακουστικών Τεχνών, ενώ στο πλαίσιο του ίδιου φεστιβάλ πραγματοποιήθηκε και η πιο πρόσφατη δράση μας, το «Σεμινάριο Μετάφρασης Κόμικ». Το Σάββατο 28/5, στην Γιορτή Πολυγλωσσίας, παρουσιάστηκε το συμμετοχικό βίντεο ευαισθητοποίησης για την πολυγλωσσία, στο οποίο 15 άνθρωποι μιλούν διαφορετικές γλώσσες και εξιστορούν την εμπειρία τους και την αγάπη τους για τις γλώσσες (https://www.youtube.com/watch?v=MM6Zlr_x-zM).

Πώς προέκυψε η ιδέα για το project και πώς ξεκίνησε η συνεργασία σας με τους υπόλοιπους φορείς που συμμετέχουν, αλλά και με τους χορηγούς που το χρηματοδοτούν;

Το The Language Project αποτελείται από μια παρέα φίλων και παλιών συμφοιτητών, και πλέον εργαζόμενων σε γλωσσικά επαγγέλματα, από διάφορες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αθήνα, Κέρκυρα, Ελευσίνα, Θεσσαλονίκη, Πτολεμαΐδα, Βαρκελώνη, Μάλαγα. Έτσι το project μας είναι νομάς. Ταξιδεύει μαζί μας. Μάλιστα, είχε ταξιδέψει πριν καν γεννηθεί. Η ιδέα γεννήθηκε στην Τήνο, εξελίχθηκε στην Αθήνα, επιλέχθηκε από το πρόγραμμα “stART – Create Cultural Change”, πήρε εφόδια και έκανε συνεργάτες στη Γερμανία κι επέστρεψε στην Ελλάδα για να υλοποιηθεί. Επόμενος σταθμός μας είναι η Δανία και η Νορβηγία, όπου θα παρουσιάσουμε τα αποτελέσματα των δράσεων μας σε δύο διεθνή συνέδρια.

Επιλέχτηκε μεταξύ 200 περίπου προτάσεων για να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα “stART – Create Cultural Change” του Ιδρύματος Robert Bosch, το οποίο υλοποιείται σε συνεργασία με το Goethe-Institut και τη Bundesvereinigung Soziokultureller Zentren e.V. (Ομοσπονδιακή Ένωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων Γερμανίας). Πιο συγκεκριμένα, πέρσι τον Ιούλιο έγινε ένα ανοιχτό κάλεσμα από το Goethe Institut Θεσσαλονίκης. Το κάλεσμα αφορούσε την ιδέα, περιγραφή και οργάνωση μιας κοινωνικής πρωτοβουλίας μέσω του πολιτισμού, η οποία θα υλοποιούταν στην Ελλάδα.

Τον Σεπτέμβριο, μαζί με άλλους 29 Έλληνες, μετέβηκα στη Γερμανία για job shadowing και εκπαίδευση σε θέματα διαχείρισης του πολιτισμού. Έπειτα, από τα 30 επιλέχτηκαν 12 projects, τα οποία έλαβαν χρηματική αλλά και επαγγελματική υποστήριξη, προκειμένου να υλοποιηθούν μέχρι τον Μάιο του 2016. Προσωπικά, πιστεύω ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα ήταν εμπειρία ζωής και προτείνω ανεπιφύλακτα σε όποιον έχει μεράκι για τον πολιτισμό, θέλει να δει να γίνεται μια αλλαγή στον τόπο και έχει γερά νεύρα, υπομονή (!) και ικανότητες διαχείρισης, να το τολμήσει!

Ο κόσμος αρχίζει και μαθαίνει ότι άλλο είναι διερμηνέας, κι άλλο μεταφραστής. Ότι άλλο η μηχανική μετάφραση, κι άλλο ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Ότι το επάγγελμά μας σπουδάζεται και δεν είναι απλά μια part time εργασία για όσους γνωρίζουν μια ξένη γλώσσα και θέλουν να συμπληρώσουν εισόδημα.

Πώς βλέπεις το μέλλον του project και ποια είναι τα σημαντικότερα κληροδοτήματά του;

Το project θα συνεχιστεί προσθέτοντας νέες δράσεις και καινούριες περιοχές στο πλάνο μας. Αυτές τις μέρες κάνουμε απανωτά skype calls για να καταλήξουμε και να θέσουμε τους στόχους μας. Με τους κατάλληλους συνεργάτες και όρεξη, όλα γίνονται!

Πιστεύω ότι το πιο σημαντικό κληροδότημα του project είναι ότι δείχνει μια άλλη πλευρά της γλώσσας. Η γλώσσα δεν είναι βαρετή, είναι ζωντανή και, το κυριότερο, μπορεί να συσπειρώσει και να δημιουργήσει νέους δεσμούς. Μέσω της ενασχόλησής μας με τη γλώσσα πετυχαίνουμε να φέρουμε πολιτιστική αλλά και κοινωνική αλλαγή. Με τους περισσότερους συμμετέχοντες έχουμε κρατήσει επαφές, γίναμε φίλοι, ανταλλάξαμε ιδέες. Επίσης σημαντική είναι κι η αναγνώριση που λαμβάνει το επάγγελμα. Ο κόσμος αρχίζει και μαθαίνει ότι άλλο είναι διερμηνέας, κι άλλο μεταφραστής. Ότι άλλο η μηχανική μετάφραση, κι άλλο ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Ότι το επάγγελμά μας σπουδάζεται και δεν είναι απλά μια part time εργασία για όσους γνωρίζουν μια ξένη γλώσσα και θέλουν να συμπληρώσουν εισόδημα. 

Πιστεύεις ότι η αντίληψη του κοινού για τη μετάφραση και τους μεταφραστές έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια και πώς πιστεύεις ότι μπορούν να συνεισφέρουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες σε αυτό;

Η βασική ιδέα όταν ξεκινήσαμε, ήταν να κάνουμε το μεταφραστή πιο εξωστρεφή και το επάγγελμα ανοιχτό στον κόσμο. Οι μεταφραστές είναι οι άνθρωποι πίσω από τις οθόνες, και σπάνια τους δίδονται ευκαιρίες να μιλήσουν για τη δουλειά τους. Σε μια πρόσφατη συζήτηση στην Έκθεση Θεσσαλονίκης με τον King of Slams Daniel Hahn, συζητήσαμε για το επάγγελμα του μεταφραστή και το άνοιγμα προς τα έξω. Ξεκίνησε λέγοντάς μας, ότι άλλο το να είσαι μεταφραστής και άλλο να μεταφράζεις. Όταν είμαστε απομονωμένοι κυνηγώντας ένα deadline, μεταφράζουμε. Όταν όμως κινούμαστε στην αγορά εργασίας, είμαστε ανοιχτοί, μιλάμε για την δουλειά μας και τον τρόπο που δουλεύουμε. Για παράδειγμα με τη συμμετοχή μας σε εκθέσεις, την αρθρογραφία, τη διδασκαλία, και με καινοτόμες ιδέες για την προώθηση του επαγγέλματος, όπως τα Translation Slams. Μια καλή αρχή έγινε με την 13^η ΔΕΒΘ, τον περασμένο μήνα. Για πρώτη φορά υπήρξε περίπτερο αφιερωμένο στη μετάφραση, σε συνεργασία της ΠΕΕΜΠΙΠ, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού.

Με ποιον τρόπο μπορεί να συμμετάσχει κανείς στο Language project;

Ο οποιοδήποτε μπορεί να έρθει σε επαφή μαζί μας έχοντας μια καινούρια ιδέα. Να το δουλέψουμε μαζί ως ομάδα, και να δημιουργήσουμε μια δράση! Επίσης, μπορεί να δηλώσει συμμετοχή στα open call μας στις προσεχείς εκδηλώσεις και, φυσικά, να συνεισφέρει στην online blogging platform μας, το FoodForYourFridayThoughts. Κάθε Παρασκευή δίνουμε βήμα σε όποιον το επιθυμεί να γράψει σε όποια γλώσσα τον εκφράζει για ένα θέμα που αφορά στη γλώσσα, την επικοινωνία, τη λογοτεχνία, την εκμάθηση ή οτιδήποτε άλλο επιθυμεί (http://thelanguageproject.eu/blog/). Τέλος, με χαρά μας εντάσσουμε όποιον το επιθυμεί στο δίκτυο μας. Ένα δίκτυο ανθρώπων που ενδιαφέρονται για τη γλώσσα σε κάθε της μορφή, φιλοξενώντας ένα προσωπικό του προφίλ, με σύντομο βιογραφικό, link επικοινωνίας και φωτογραφία του. Και επειδή μας αρέσουν τα social media, μπορεί πάντα κάποιος εφόσον το επιθυμεί να μας βρει άμεσα σε facebook page, twitter, instagram ή να γραφτεί στο newsletter μας για να μαθαίνει όλα μας τα νέα εύκολα κι απλά!

***********************************************************

Interview – Violetta Tsitsiliani
Translator, co-founder of the Language Project

Tell us about yourself and your background in translation.

I studied translation at the Ionian University. In 2009, after completing my studies, I got into subtitling and started doing technical translations. A few years later, in 2013, I felt the need to continue my studies and applied for the MA in Cultural Management offered by Panteion University. I’ve always enjoyed the various elements surrounding the profession: promotion, the cultural context, time and space management. Therefore, I decided to combine my management skills with my knowledge on translation and to launch this cultural initiative, aiming to prove that working with language is fun and has the potential to attract people, just like theatre, dance or music.

What exactly is “The Language Project” and what type of activities have been implemented so far? 

For the Language Project team, language is not a means to a goal, but rather the goal itself. The Language Project is a cultural initiative, a living organism, a team with a purpose: to create a networking hub and provide a platform where language lovers can express themselves freely. Aiming to bring language and the people behind the words to the spotlight, we encourage everyone, both young and old, to learn a new language, to gain an understanding of the language industry and to see translation in a new light: as a process of co-creation and a game.

The Language Project is a globetrotter, and so are we; that’s why we prefer to place our activities in a geographical, rather than a chronological context. In Athens, we organised a seminar that proved to be a great challenge for our team: during our Cooperative Translation Workshop (“Introduction to German through translation”), we used cooperative translation as a tool for learning. Goethe-Institut Athen supported our initiative by granting us the use of its gorgeous library for the seminar. In Thessaloniki, we organised three sessions during the 13th Thessaloniki International Book Fair, under the auspices of PEEMPIP, the Hellenic Foundation for Culture, the Goethe-Institut Thessaloniki and the Institut français de Thessalonique: in “The Transparent Translator” with translator Ioanna Bati, the audience had the opportunity to experience translation as a process of momentary creation and as an open discussion; in the “Translation Slam”, moderated by Tasos Ioannidis, translators Christina Papantoni and Despoina Lamprou drew their intellectual “swords” in the translation battle field and ultimately our love for translation prevailed! Finally, I took part in an open discussion with author and translator Daniel Hahn, aka the King of Slams, and Kleopatra Elaiotriviari on “Literary translation and cultural management”. In Corfu, we organised a Subtitling workshop with the support of the Ionian University. The films that were subtitled during the workshop were screened during the 10th Audiovisual Arts Festival, which also hosted our most recent project, the “Comics Translation Seminar”. On Saturday 28 May, in the context of the Festival of Multilingualism, we presented our collaborative video that raises awareness for multilingualism, in which 15 people talk about their experience and love for languages in 15 different languages (https://www.youtube.com/watch?v=MM6Zlr_x-zM).

How did you come up with the idea for the Language Project and how did you begin your collaboration with other actors and with your sponsors?

The Language Project is basically a group of friends and former classmates, who nowadays work in the language industry, in various cities in and outside of Greece: Athens, Corfu, Elefsina, Thessaloniki, Ptolemaida, Barcelona, Malaga. As you can see, our project is nomadic; it travels with us. Actually, it started travelling even before it was born. The idea was born in Tinos, grew up in Athens, got selected for the “stART – Create Cultural Change” programme, obtained supplies and collaborators in Germany and returned to Greece for its launch. Our next stops are Denmark and Norway, where we will present the outcome of our activities at two international conferences.

Our project was selected for funding among approximately 200 proposals under the “stART – Create Cultural Change” programme of the Robert Bosch Foundation, which is being implemented in collaboration with Goethe-Institut and Bundesvereinigung Soziokultureller Zentren e.V. (Federal Union of German Sociocultural Centres). More specifically, last July the Goethe Institut of Thessaloniki launched an open call for proposals. Candidates were asked to submit their ideas for a social initiative through culture to be implemented in Greece, along with a description and organisation plan.

In September, I travelled to Germany with 29 other Greeks to undertake job shadowing and training in some aspects of cultural management. The 12 projects that were selected out of the 30 short-listed candidates received financial and professional support to begin implementation by May 2016. I personally believe that this programme was a once in a lifetime experience and I heartily recommend it to anyone who is passionate about culture, is an advocate for change in our country and has nerves of steel, patience (!) and management skills.

People are beginning to understand that interpreters and translators are not the same thing. They are also learning that machine translation cannot substitute the human brain and that our profession is a field of study and not just a part-time job for people who speak a foreign language and are looking to make some extra cash.

 

What lies ahead for the project and what is its key legacy?

The project will go on, adding new activities and regions to its portfolio. Lately we have been skyping non-stop to discuss and set our goals going forward. If you have the right collaborators and the right attitude, anything can happen!

I believe that the key legacy of our project is showcasing a new aspect of language. Language is not boring; its a living organism, which can rally people together and forge new bonds. By working with language, we bring about both cultural and social change. We have stayed in touch with most of the participants, becoming friends and exchanging ideas in the process. Another important aspect is the recognition of our profession. People are beginning to understand that interpreters and translators are not the same thing. They are also learning that machine translation cannot substitute the human brain and that our profession is a field of study and not just a part-time job for people who speak a foreign language and are looking to make some extra cash.

Do you believe that people’s perception of translation and translators has improved over the last years and in what way can initiatives such as yours contribute to this change? 

When we started up, our main goal was to make translators more extroverted and to open up the profession to the world. Translators usually stay behind the scenes and rarely have the chance to talk about their work. In a recent discussion with King of Slams Daniel Hahn during the Thessaloniki International Fair, we talked about the translation profession and the need to open it up to the world. He started by saying that being a translator and translating is not the same thing. When we’re stuck at home struggling to meet a deadline, we’re translating. However, when we enter the job market, we open up, we talk about our work and the way we do it. Some examples of this could be participating in exhibitions, writing articles, teaching, and coming up with innovative ideas to promote our profession, such as Translation Slams. The 13th International Book Fair of Thessaloniki that took place last month was a good start. For the first time in the history of the Fair, there was a special pavilion dedicated to translation, thanks to the combined efforts of PEEMPIP, the Aristotle University, and the Hellenic Foundation for Culture.

How can one participate in the Language Project?

Anyone can contact us with a new idea. We will then work on it together as a team and create a new event! You can also respond to our open calls in future events and contribute to FoodForYourFridayThoughts, our online blogging platform. Every Friday, we invite our readers to write in any language they feel comfortable with on a topic related to language, communication, learning or anything else they wish (http://thelanguageproject.eu/blog/). Finally, we are happy to welcome new members to our network, which brings together people who are interested in language in all its forms. Members can create a personal profile with a short CV, their contact links and a photograph. And since we love social media, you can always find us on our facebook page, twitter, instagram or sign up for our newsletter to receive all our latest news! Simple as that.