Interview with Will McMorran
Senior lecturer at Queen Mary University of London

Will McMorran recently translated Marquis de Sade’s famously explicit novel “120 Days of Sodom” with Thomas Wynn for Penguin Classics. Yourtranslator asked him what sparked his interest in this author and how he dealt with the translation of what is arguably one of the most obscene texts in the history of literature.

Tell us a bit about yourself and your background in translation and academia.

I am half-French and half-English, and I studied English as my undergraduate degree at Bristol University before doing my masters and a doctorate in English and Modern Languages at Oxford University. My first book was on digression in the early European novel, but I have been working on the Marquis de Sade for the last ten years. I teach at Queen Mary University of London, where I founded the department of Comparative Literature and Culture after being in the French department (where I used to enjoy teaching translation very much). I have written articles on translation in the eighteenth and nineteenth centuries, but the Sade translation was my first actual translation. My second translation has also just been published, but is very different: it’s a comic strip history of sexuality called The Story of Sex: From Apes to Robots. It’s by a French sexologist called Philippe Brenot.

You recently translated 120 Days of Sodom and are currently working on a book entitled “Reading Sade”. Could you explain the reasons for your interest in this controversial author?

The first time I read a novel by Sade I was really shocked, but also fascinated. Reading his fiction raises questions that we tend not to think about when reading more respectable works of literature. It makes us wonder about the power of fiction over the reader, and about the power of fictional violence in particular. And Sade is a very unusual case. We often lazily assume that authors are wise and friendly figures – mentors or teachers – but Sade is an example of an author we cannot trust. We never know what his intentions are. This is part of the reason that reading him is so difficult but so interesting.

I found I became more – not less – sensitised to the violence in the novel the more I worked on it; there are certain sections of the novel where tortures are described, and I found these almost unbearable to translate.

 

You recently wrote an article on the challenges of translating rude words used by Sade in 120 Days of Sodom. What other difficulties did you face during the translation of this book?

Whereas ‘normal’ readers will only read a text once, and will skip over pages if they are bored or in a hurry, translators obviously have to read and reread in a much more intensive way. Because The 120 Days of Sodom is such an extreme text, living with it for three years was at times a very difficult experience. I found I became more – not less – sensitised to the violence in the novel the more I worked on it; there are certain sections of the novel where tortures are described, and I found these almost unbearable to translate. The coprophilic sections of the novel were also difficult to translate – after a couple of hours I would have to stop because I would feel very nauseous!

Technically there were interesting challenges too. Sade’s work is a draft, not a finished manuscript, so there are lots of mistakes and the punctuation is very minimalist – sometimes the sentences go on for pages like Proust. We wanted Anglophone readers to have a sense of the original text so we kept the mistakes and did our best to imitate the long sentences – though English is less flexible than French so this was difficult. We also had to be careful to find an idiom that was not old-fashioned but also not too contemporary because we wanted this translation to last a long time. We wanted to keep out of the way, and let the original text speak as brutally to English readers as it has to French readers.

You mention in your bio that your research interests include eighteenth century literature. Is there a specific reason you decided to focus on that century?

My first book was on eighteenth-century comic novels, and I have always loved the mixture of philosophy and fiction that one finds in eighteenth-century literature. For me the eighteenth-century novel is much more exciting and varied than the nineteenth-century novel. There are wonderful works in this period – such as Tom Jones, The Monk, Dangerous Liaisons, and, of course, The 120 Days of Sodom.

As a professor of French literature, would you say it is currently popular among the English-speaking public? What are the latest trends in translation of French literature into English?

The English have always been lazy about other languages, and until recently have been quite lazy about translating fiction from other languages as well. Over the last few years this has changed, with the popularity of Scandinavian crime fiction for example. However, the English still translate far fewer works into their own language than other countries in Europe. In terms of French literature, there are now excellent translations of all the major works, but very few contemporary writers other than Michel Houellebecq are available in translation.

*******************************************

Συνέντευξη με τον Will McMorran
Kαθηγητής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου

Ο Will McMorran μετέφρασε πρόσφατα το διάσημο έργο του Μαρκήσιου ντε Σαντ «120 Μέρες στα Σόδομα» με τον Thomas Wynn για την Penguin Classics. Τον ρωτήσαμε πώς προέκυψε το ενδιαφέρον του για αυτόν τον συγγραφέα και πώς αντιμετώπισε τις δυσκολίες της μετάφρασης ενός από τα πιο προκλητικά κείμενα στην ιστορία της λογοτεχνίας.

Πες μας λίγα λόγια για σένα και για την πορεία σου στη μετάφραση και τον ακαδημαϊκό τομέα.

Είμαι μισός Γάλλος μισός Άγγλος και σπούδασα Αγγλική Φιλολογία σε προπτυχιακό επίπεδο στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, έπειτα Αγγλική και Σύγχρονη Φιλολογία σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Έγραψα το πρώτο μου βιβλίο για την παρέκβαση στο πρώιμο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα, αλλά τα τελευταία δέκα χρόνια ασχολούμαι με τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ. Διδάσκω στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου, όπου έστησα το τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού, μετά το πέρασμά μου από το Τμήμα Γαλλικής Φιλολογίας (εκεί δίδασκα μετάφραση και μου άρεσε πολύ). Έχω γράψει άρθρα με θέμα τη μετάφραση στο 18^ο και 19^ο αιώνα, αλλά η μετάφραση του Ντε Σαντ ήταν η πρώτη πραγματική μου μετάφραση. Η δεύτερή μου μετάφραση επίσης μόλις δημοσιεύτηκε, αλλά είναι πολύ διαφορετική: είναι ένα κόμικ για τη σεξουαλικότητα με τίτλο: «The Story of Sex: From Apes to Robots» (Η Ιστορία του Σεξ: Από τις Μαϊμούδες στα Ρομπότ). Το έχει γράψει ο γάλλος σεξολόγος Philippe Brenot.

Μετέφρασες πρόσφατα το έργο «120 Μέρες στα Σόδομα» και αυτή τη στιγμή ετοιμάζεις ένα βιβλίο με τίτλο «Reading Sade» (Διαβάζοντας τον Ντε Σαντ). Πώς εξηγείς το ενδιαφέρον σου γι’ αυτόν τον αμφιλεγόμενο συγγραφέα;

Ο Ντε Σαντ, την πρώτη φορά που διάβασα μυθιστόρημά του, πραγματικά με σόκαρε, αλλά ταυτόχρονα μου κέντρισε το ενδιαφέρον. Η ανάγνωση των μυθιστορημάτων του γεννά ερωτήματα που συνήθως δεν μας απασχολούν όταν διαβάζουμε πιο αποδεκτά λογοτεχνικά έργα. Μας κάνει να αναρωτηθούμε για τη δύναμη που ασκεί η μυθοπλασία στον αναγνώστη, και συγκεκριμένα για τη δύναμη που ασκεί η μυθιστορηματική βία. Και ο Ντε Σαντ είναι μια πολύ ασυνήθιστη περίπτωση. Συχνά θεωρούμε, χωρίς να εμβαθύνουμε ιδιαίτερα, ότι οι συγγραφείς είναι συνετές, φιλικές προσωπικότητες –μέντορες ή δάσκαλοι- αλλά ο Ντε Σαντ είναι ένα παράδειγμα συγγραφέα που δεν μπορείς να εμπιστευτείς. Ποτέ δεν ξέρεις ποιες είναι οι προθέσεις του. Γι’ αυτό -μεταξύ άλλων- είναι τόσο δύσκολο, αλλά και τόσο ενδιαφέρον να τον διαβάζεις.

Ο Ντε Σαντ χρησιμοποιεί προκλητικό λεξιλόγιο στο έργο του «120 μέρες στα Σόδομα». Έγραψες ένα άρθρο σχετικά με τις προκλήσεις της μετάφρασης τέτοιων λέξεων. Ποιες άλλες δυσκολίες αντιμετώπισες κατά τη μετάφραση αυτού του βιβλίου;

Ενώ οι «φυσιολογικοί» αναγνώστες διαβάζουν ένα κείμενο μόνο μία φορά και συχνά πηδάνε σελίδες αν βαριούνται ή βιάζονται, οι μεταφραστές προφανώς πρέπει να διαβάσουν και να ξαναδιαβάσουν με πολύ πιο εντατικό τρόπο. Επειδή το «120 μέρες στα Σόδομα» είναι ένα τόσο ακραίο κείμενο, η «συνύπαρξή» μου με αυτό για τρία χρόνια ήταν κατά καιρούς μια πολύ δύσκολη εμπειρία. Συνειδητοποίησα ότι, όσο περισσότερο ασχολούμουν με το μυθιστόρημα, τόσο περισσότερο -όχι λιγότερο- με επηρέαζε η βία που περιέχει· ορισμένες ενότητες του μυθιστορήματος με περιγραφές βασανιστηρίων σχεδόν δεν άντεχα να τις μεταφράσω. Επίσης, δυσκολεύτηκα να μεταφράσω τις ενότητες που αναφέρονταν στην κοπροφιλία –μετά από μερικές ώρες αναγκαζόμουν να διακόψω γιατί με είχε πιάσει ναυτία!

Από τεχνικής άποψης υπήρχαν και ενδιαφέρουσες προκλήσεις. Το έργο του Ντε Σαντ είναι ένα σχέδιο, δεν είναι ολοκληρωμένο χειρόγραφο, οπότε υπάρχουν πολλά λάθη και τα σημεία στίξης χρησιμοποιούνται με πολλή φειδώ –μερικές φορές οι προτάσεις κρατάνε σελίδες ολόκληρες όπως στον Προυστ. Θέλαμε οι αγγλόφωνοι αναγνώστες να έχουν μια αίσθηση του πρωτότυπου κειμένου οπότε κρατήσαμε τα λάθη και κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να μιμηθούμε το μακροπερίοδο λόγο –παρόλο που τα αγγλικά είναι λιγότερο ευέλικτα από τα γαλλικά, γεγονός που μας δυσκόλεψε. Έπρεπε επίσης να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να βρούμε ένα λογοτεχνικό ιδίωμα που να μην είναι ξεπερασμένο, αλλά ούτε και πολύ σύγχρονο, γιατί θέλαμε αυτή η μετάφραση να αντέξει στο χρόνο. Θέλαμε να παραμείνουμε αόρατοι και να αφήσουμε το πρωτότυπο κείμενο να μιλήσει στους άγγλους αναγνώστες τόσο ωμά όσο και στους γάλλους αναγνώστες.

Συνειδητοποίησα ότι, όσο περισσότερο ασχολούμουν με το μυθιστόρημα, τόσο περισσότερο -όχι λιγότερο- με επηρέαζε η βία που περιέχει· ορισμένες ενότητες του μυθιστορήματος με περιγραφές βασανιστηρίων σχεδόν δεν άντεχα να τις μεταφράσω.

Αναφέρεις στο βιογραφικό σου ότι ένα από τα ερευνητικά σου ενδιαφέροντα είναι και η λογοτεχνία του 18^ου αιώνα. Υπάρχει συγκεκριμένος λόγος που αποφάσισες να εστιάσεις σε αυτόν τον αιώνα;

Το πρώτο βιβλίο μου είχε θέμα τα κωμικά μυθιστορήματα του 18^ου αιώνα. Εν τω μεταξύ πάντα μου άρεσε ο συνδυασμός φιλοσοφίας και μυθοπλασίας που χαρακτηρίζει τη λογοτεχνία του 18^ου αιώνα. Για μένα, το μυθιστόρημα του 18^ου αιώνα έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον και ποικιλομορφία από ό,τι το μυθιστόρημα του 19^ου αιώνα. Αυτή την περίοδο γράφτηκαν εξαίσια έργα, βλέπε «Η ιστορία του Τομ Τζόουνς, ενός έκθετου», «Ο καλόγερος», «Επικίνδυνες Σχέσεις», και, φυσικά, το «120 μέρες στα Σόδομα».

Τι βλέπεις ως καθηγητής λογοτεχνίας, η γαλλική λογοτεχνία είναι σήμερα δημοφιλής στο αγγλόφωνο κοινό; Ποιες είναι οι τελευταίες τάσεις στη μετάφραση γαλλικής λογοτεχνίας στα αγγλικά;

Οι Άγγλοι προσέγγιζαν πάντα τεμπέλικα τις άλλες γλώσσες και μέχρι πρόσφατα το ίδιο έκαναν και με τη μετάφραση μυθιστορημάτων από άλλες γλώσσες. Τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει, βλέπε για παράδειγμα τη δημοφιλία των σκανδιναβικών αστυνομικών μυθιστορημάτων. Παρόλα αυτά, οι Άγγλοι εξακολουθούν να μεταφράζουν στη γλώσσα τους πολύ λιγότερα έργα από ό,τι άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ως προς τη γαλλική λογοτεχνία, υπάρχουν πλέον εξαίρετες μεταφράσεις όλων των σημαντικών έργων, αλλά πολύ λίγοι σύγχρονοι συγγραφείς, με εξαίρεση τον Μισέλ Ουελμπέκ, έχουν μεταφραστεί.