Για να αποφύγετε κάτι τέτοιο…
Όταν μιλάμε για μενού και μετάφραση, μιλάμε για επιχειρήσεις εστίασης και τουρισμού. Δηλαδή, για ένα μεγάλο κομμάτι του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, της ανάπτυξης και της οικονομίας μας.
Αρχικά, δεν νοείται εστιατόριο, ταβέρνα, μεζεδοπωλείο, καφετέρια και γενικά επιχείρηση που σερβίρει φαγητό, καφέ ή/και ποτό που να μην έχει μενού τουλάχιστον στα αγγλικά. Ο πελάτης θέλει το χρόνο του να περιηγηθεί στο μενού, να δει τις τιμές, τα συστατικά, δεν μπορείτε να στηρίζεστε στην επεξήγηση που θα δώσει ο σερβιτόρος, που έχει να κάνει και χίλια άλλα πράγματα, ειδικά τις ώρες αιχμής.
Έπειτα, για να δούμε λίγα πράγματα για το μενού. Ως προς τα πιάτα, τα συστατικά, τον τρόπο μαγειρέματος και τον τρόπο παρουσίασης, οι επιχειρηματίες, οι σεφ, οι μάγειρες και οι συνεργάτες τους γνωρίζετε πολύ καλά τα στοιχεία αυτά και δεν θα εισέλθουμε σε τομείς που δεν είναι η ειδικότητά μας. Θα σταχυολογήσουμε μόνο και θα αναφέρουμε λίγες πληροφορίες από την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του κου Δημοσθένη Μπρούσαλη, Σύμβουλου Branding και Επικοινωνίας, στην 1η Έκθεση Εναλλακτικού Τουρισμού στην Καλαμάτα τον Απρίλιο του 2019. Σύμφωνα με τον κο Μπρούσαλη, οι τουρίστες αναζητούν μια αυθεντική εμπειρία και ευχάριστες αναμνήσεις όταν επισκέπτονται τη χώρα μας. Θέλουν να ζήσουν ως ντόπιοι και οι επιλογές τους θα έχουν ως κριτήριο το ντόπιο, το νόστιμο, το ποιοτικό και τίμιο, το βιολογικό, το πρωτότυπο, το εποχιακό, αλλά και το ασφαλές. Αυτά είναι, επομένως, τα χαρακτηριστικά που πρέπει να τονίσετε κι εσείς στα μενού σας.
Αφού λοιπόν έχετε διαμορφώσει το μενού σας με βάση τις γνώσεις και την κρίση σας, αλλά και τις παραπάνω βοηθητικές πληροφορίες που μοιράζονται μαζί μας οι ειδικοί του branding και του μάρκετινγκ, ήρθε η ώρα να μεταφράσετε το μενού σας στην ή στις γλώσσες των πελατών σας. Αρχικά, τα ονόματα των πιάτων πολλές φορές δεν είναι δυνατόν να μεταφραστούν, γιατί αποτελούν στοιχεία της γαστρονομικής μας κουλτούρας και δεν υπάρχουν στις άλλες γλώσσες και κουζίνες. Δεν είναι καλή ιδέα όμως και να τα μεταγράψουμε, δηλαδή να τα γράψουμε όπως ακούγονται, για παράδειγμα να πούμε «horiatiki» ή πάντως όχι αυτό σκέτο. Μπορούμε να κρατήσουμε το «horiatiki» μόνο αν θέλουμε να τους μάθουμε πώς το λέμε εμείς εδώ, αλλά το απαραίτητο στοιχείο είναι η περιγραφή. Τι είναι αυτό, σαλάτα, κρέας, κυρίως, ορεκτικό και βασικά τι περιέχει. Δεν χρειάζεται βέβαια να παραθέσετε ολόκληρη τη συνταγή, όμως καλό είναι να αναφέρετε τα βασικά υλικά της (ανάλογα με το φαγητό). Είναι σημαντικό να τους βοηθήσουμε να καταλάβουν τι τρώνε και να τονίσουμε τον τοπικό/μοναδικό χαρακτήρα του φαγητού και του τρόπου μαγειρέματος. Και όλα αυτά χρησιμοποιώντας σωστά και με ακρίβεια την ξένη γλώσσα, με αναλυτικά, πλην όχι υπερβολικά μακροσκελή κείμενα, λαμβάνοντας υπόψη ότι όσο πιο απλά γράψουμε τόσο πιο σαφή θα είναι όλα.
Περνώντας τώρα σε πιο ειδικά ζητήματα, κατά τη μετάφραση του μενού χρειάζεται προσοχή και σε θέματα ορολογίας: για παράδειγμα, σημαντικό λάθος που βλέπουμε συχνά στα μενού που δεν έχουν μεταφραστεί από επαγγελματίες είναι η κατά λέξη μετάφραση χωρίς αναζήτηση της αντίστοιχης ορολογίας στην ξένη γλώσσα. Κλασικό παράδειγμα είναι η χρήση του «meatballs» ή και απλώς «balls» για τη μετάφραση των πολλών και διαφόρων -κεφτέδων που έχουμε στην κουζίνα μας (κολοκυθοκεφτέδες, ντοματοκεφτέδες, κ.λπ.). Κι όμως, στα αγγλικά πολύ πιο συνηθισμένη λέξη για αυτού του είδους τα εδέσματα είναι το «patties» ή ακόμα και το «cakes» (όπως στα crabcakes). Να, λοιπόν, γιατί χρειάζεται πάντα ένας επαγγελματίας, ο οποίος όχι απλώς γνωρίζει αυτές τις αντιστοιχίες, αλλά και να μη τις γνωρίζει, ξέρει ακριβώς πού και πώς πρέπει να ψάξει για να τις βρει.
Θα πρέπει, τέλος, να λάβουμε υπόψη μας ότι αν έχουμε μόνο αγγλικό μενού, και όχι μενού και σε άλλες γλώσσες που θα μας ζητήσουν, το μενού αυτό θα διαβάσουν Βρετανοί, Αμερικανοί, αλλά και Ιταλοί, Γάλλοι και άλλες εθνικότητες, των οποίων τα αγγλικά δεν είναι βέβαιο ότι θα είναι άριστα.
Δημιουργούνται, έτσι, αρκετοί περιορισμοί στη μετάφραση του μενού, γι’ αυτό το λόγο ένας επαγγελματίας μεταφραστής ή μια επαγγελματίας μεταφράστρια με ειδίκευση στο αντικείμενο (γνώση της γλώσσας, της κουλτούρας και της χρήσης τους στα τρόφιμα/ποτά) και φυσικός/ή ομιλητής/ομιλήτρια της γλώσσας είναι το κατάλληλο άτομο να αναλάβει αυτή τη δουλειά. Το κόστος είναι πολύ μικρό αναλογικά με το όφελος των επιχειρήσεων, που θα δείξουν στον πελάτη ότι τον σέβονται, τον εκτιμούν, τον υπολογίζουν και θέλουν να τον διευκολύνουν στην επιλογή του, εξασφαλίζοντάς του μια αξέχαστη εμπειρία.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά μια επιτυχημένη δοκιμή των τοπικών γεύσεων και προϊόντων αποτελεί το διαβατήριο για την αγορά αυτών των προϊόντων στη συνέχεια και ανάπτυξη των εξαγωγών μακροπρόθεσμα. Η τοπική κουζίνα στην υπηρεσία του τουρισμού και της οικονομίας μέσω της μετάφρασης!