20325-20200113014424_0

Being translators ourselves, we love watching movies with translators as the main characters, as they’re not very easy to come across. We also feel that they help lend visibility to translation and translators in general, which is something that our industry desperately needs.

If you haven’t watched the trailer yet, the movie is about the translation of a bestseller and it’s actually inspired by the process of translation of Dan Brown’s novel. The aim is to have a best-selling book appear simultaneously in various countries and so the translators are gathered into a luxurious bunker of sorts where they have to finish their translations with no contact with the outside world in order to avoid leaks. Nevertheless, soon enough, the 10 first pages are leaked and a ransom is requested, pushing the publisher to the extremes in his effort to find the culprit.

As you may have guessed already, the plot is much more about bestsellers, the commercial aspects of writing and publishing, and greed, than it is about translation. This article is not meant to be an actual review of the movie, but will rather focus on the translation-related aspects of the plot. If you’re looking for a more traditional review, we found this one on Hollywood reporter quite accurate.

So here are our main outtakes from the movie:

It’s not really about translation

Sure, the movie is called The translators and almost all the main characters are indeed translators, but translation itself is actually quite secondary to the plot. The main focus of the action is a bestselling book and the lengths its publisher will go to for commercial gain rather than translation itself. That is probably to be expected from a thriller, but it was a tiny bit disappointing. On top of that, the translators often seem like caricatures, largely based on stereotypes of their respective countries –the leftist Greek, the depressed Dane, the cocky Italian– rather than fully developed characters.

It does touch lightly on the significance of multilingualism

This is not a very profound movie; all its main themes are dealt with quite superficially around the thriller plot. However, one of the most tense scenes of the movie (tiny spoiler alert) involves the translators speaking to each other in various, less spoken, languages to avoid being understood. They switch and translate between languages to make sure everyone understands, as they don’t all share a common third language other than English and French. That scene is rather powerful for a language geek, because it does bring into focus the beauty of multilingualism, as well as the unique advantages it offers. It also underlines the significance of translation in international communication, which we are all for!

It does portray translation as a holistic process (especially of literary translation)

One of the things we rather liked about how the actual process of translation is portrayed in the movie is that, apart from a laptop, the manuscript and a dictionary (only one dictionary? Come on!), the translators are given access to a library supposedly containing books on all subjects of human knowledge. This is a nice touch, given that many people actually think that translation is simply about looking for words in a dictionary and writing them down. Translation is so much more than words; and it’s indeed very often that you have to delve into lengthy books and articles on a specific subject to be able to translate just one small word. However, ask any translator and we bet they will agree that today it’s close to impossible to translate without the Internet, like the characters are asked to! We’re so used to having this easy access to a trove of information that it would be quite challenging to translate without it.

To sum it up, if you’re looking for something light and entertaining to watch while in lockdown (or even out of it), go ahead and watch The translators. It ticks most of the boxes if a quick-paced thriller is what you’re after. Just don’t expect to find too many insights or original thinking about translation in there. Still, we’ll admit that having a film called the translators shown across the world makes us smile–translators for the win!

acropolistella03

Η Στέλλα Κάσδαγλη είναι συγγραφέας και μεταφράστρια και, τα τελευταία 9 χρόνια, συνιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Women On Top για την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στη δημόσια σφαίρα. Την ρωτήσαμε για τη δουλειά της σχετικά με αυτά τα θέματα και για το πώς επηρεάζουν τα γλωσσικά και άλλα στερεότυπα τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα.

Μίλησέ μας για σένα και για το Women on top.

Σπούδασα Γαλλική φιλολογία στην Αθήνα και Θεωρία των ΜΜΕ στο Λονδίνο και δούλεψα για αρκετά χρόνια ως διευθύντρια σύνταξης στο περιοδικό Cosmopolitan, ενώ παράλληλα συνεργαζόμουν και με άλλα ελληνικά και αγγλόφωνα έντυπα και sites. Πλέον σχεδιάζω και υλοποιώ δράσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων που ακόμα και σήμερα συναντούν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, γράφω για θέματα που θα ήθελα να συζητιούνται πιο πολύ και συντονίζω εργαστήρια με θέμα την ασυνείδητη προκατάληψη και τα στερεότυπα, τη συμπεριληπτική ηγεσία και την κοινωνική ενεργοποίηση. Έχω δύο κόρες και μεγαλώνω μαζί τους στην Αθήνα.

Το Women On Top, όπως είπα, είναι ένας οργανισμός με στόχο την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στην εργασία. Ιδρύθηκε το 2012 και από τότε έχει δημιουργήσει και παρακολουθήσει πάνω από 930 συνεργασίες mentoring προς όφελος άνεργων γυναικών, γυναικών που θέλουν να αλλάξουν επαγγελματική κατεύθυνση ή που θέλουν να εξελιχθούν μέσα σε ανδροκρατούμενα επαγγέλματα, γυναικών που θέλουν να επιχειρήσουν κ.ά., και έχει εκπαιδεύσει πάνω από 1200 άνεργες, μισθωτές και αυτοαπασχολούμενες γυναίκες σε σεμινάρια επαγγελματικής ανάπτυξης, προσφέροντας ταυτόχρονα και δημιουργική απασχόληση στα παιδιά όσων από αυτές είναι μητέρες.

Παράλληλα, μέσα από την πρωτοβουλία Women On Top in Business, παρέχει εκπαίδευση, συμβουλευτική και υπηρεσίες διαχείρισης έργου σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που επιθυμούν να γίνουν πιο συμπεριληπτικοί ως εργοδότες και ως πάροχοι προϊόντων και υπηρεσιών.

Τέλος, έχει αναπτύξει μία ευρεία πλατφόρμα επικοινωνίας και παραγωγής περιεχομένου (έρευνες, άρθρα, podcasts, εκδηλώσεις κ.ά,), με στόχο το χτίσιμο δυναμικών κοινοτήτων γύρω από το στόχο της έμφυλης ισότητας, την προώθηση θετικών και ισχυρών γυναικείων προτύπων, αλλά και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού και των δομών λήψης αποφάσεων για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν, ακόμα και σήμερα, οι γυναίκες στην ισότιμη συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή.

Ποια η σχέση σου με τη συγγραφή και τη μετάφραση; Μεταφράζεις κάτι αυτόν τον καιρό;

Έχω γράψει 8 βιβλία μέχρι σήμερα, για παιδιά, εφήβους και ενηλίκους [Κοιλίτσα.com, Ήθελα μόνο να χωρέσω, η σειρά της Πριγκίπισσας Αθηνάς και οι 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο (και πώς μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ)], τα οποία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη. Αυτό τον καιρό δεν γράφω κάτι δικό μου, μεταφράζω όμως ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο σε σχέση με τη ζωή της Σιμόν ντε Μποβουάρ. Σε γενικές γραμμές, μεταφράζω περίπου 3 βιβλία το χρόνο, που ως επί το πλείστον σχετίζονται με την ισότητα, την ενδυνάμωση των γυναικών και τους εφήβους. Είμαι επίσης συνιδρύτρια της online λέσχης ανάγνωσης Bookworm, γιατί πιστεύω πάρα πολύ στην κοινωνικοποίηση της ανάγνωσης ως εργαλείο φιλαναγνωσίας -ως κίνητρο και εργαλείο, δηλαδή, για να διαβάζουμε όλοι μας, ενήλικες και παιδιά, περισσότερα και καλύτερα βιβλία.

Αυτά τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις, που τις έχουμε εσωτερικεύσει φυσικά και εμείς, οι γυναίκες, αποτελούν το πρώτο σημαντικό εμπόδιο που μας κρατάει πίσω, ατομικά και συστημικά.

Πιστεύεις ότι οι γυναίκες λείπουν από την επιχειρηματικότητα και από ηγετικές θέσεις στην Ελλάδα; Και στον κόσμο γενικά; Τι τις κρατάει πίσω;

Λείπουν, πράγματι, και δεν το πιστεύω μόνο εγώ, το λένε και οι αριθμοί. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που ισχύει διεθνώς, ωστόσο η Ελλάδα εμφανίζει ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά, που οφείλονται φυσικά, εκτός των άλλων, και σε βαθιά ριζωμένα στερεότυπα της κοινωνίας μας σε σχέση με το ρόλο αντρών και γυναικών στην οικογενειακή και επαγγελματική ζωή. Αυτά τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις, που τις έχουμε εσωτερικεύσει φυσικά και εμείς, οι γυναίκες, αποτελούν το πρώτο σημαντικό εμπόδιο που μας κρατάει πίσω, ατομικά και συστημικά. Η γλώσσα είναι ένας τρόπος με τον οποίο διαιωνίζονται οι προκαταλήψεις αυτές, αλλά και το γεγονός ότι υπάρχουν τόσο λίγες γυναίκες σε θέσεις ευθύνης επίσης κρατάει το πρόβλημα έξω από την ατζέντα επιχειρήσεων, πολιτείας, εκπαίδευσης και κοινωνίας.

Σε συνεργασία με το Lean In, συντάξατε έναν κατάλογο των πιο συνηθισμένων σεξιστικών στερεοτύπων της ελληνικής γλώσσας και κοινωνίας. Πώς και πού τον προωθήσατε και ποιες ήταν οι αντιδράσεις του κοινού;

Η λίστα αυτή ήταν μια δουλειά που είχε ξεκινήσει το Lean In και την οποία συνδιαμορφώσαμε μαζί με αφορμή έναν διάλογο που ξεκινήσαμε με την εφημερίδα Καθημερινή σε σχέση με το σεξισμό στο δημόσιο λόγο. Η Καθημερινή δημοσίευσε τη λίστα, μαζί με ένα εξαιρετικό άρθρο της Λίνας Γιάνναρου, που φώτιζε το ζήτημα από διαφορετικές πλευρές, και η ανταπόκριση του κοινού ήταν σαρωτική. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να βρίσκουμε τέτοιους τρόπους να απλοποιούμε και να κωδικοποιούμε (αλλά όχι να υπεραπλουστεύουμε) τα προβλήματα που συντηρούν και διαιωνίζουν την ανισότητα, γιατί αυτή η κωδικοποίηση βοηθάει στο να αρχίσει να αλλάζει, έστω και αργά και σταδιακά, ο τρόπος που σκεφτόμαστε όλες και όλοι για τα πράγματα που συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας και μπορεί να μην τα παίρνουμε πάντα χαμπάρι.

Ποιο είναι το πιο μισητό/επιζήμιο στερεότυπο για σένα και τι πιστεύεις ότι μπορεί και πρέπει να κάνουν οι γυναίκες για να εξαλείψουν τα στερεότυπα για το φύλο τους;

Για μένα, όπως ανέφερα και στο άρθρο της Καθημερινής, το πιο επικίνδυνο στερεότυπο είναι εκείνο που λέει ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες στη φροντίδα και την επικοινωνία από τους άντρες. Η γενίκευση αυτή, ακριβώς επειδή δεν φαίνεται αρνητική αλλά καλοπροαίρετη, συντηρεί την τάση της κοινωνίας μας να περιορίζει τις γυναίκες στη σφαίρα του σπιτιού και της οικογένειας αλλά και σε επαγγέλματα που δεν έχουν ούτε το κύρος ούτε τις προοπτικές εκείνων που κρατάμε συνήθως για τους άντρες και τα αγόρια της κοινωνίας μας. Ταυτόχρονα «απαλλάσσει» τους άντρες από την ευθύνη να προσπαθήσουν να καλλιεργήσουν δεξιότητες που δεν είναι κληρονομικές αλλά επίκτητες -ακόμα και οι γυναίκες που τις διαθέτουν, τις έχουν επειδή αναγκάστηκαν από το κοινωνικό κυρίως ρόλο τους να τις καλλιεργήσουν, όχι επειδή είναι βιολογικά προορισμένες να τις επιδεικνύουν.

Ποια είναι η άποψή σου για κοινωνικά κινήματα στα social media όπως το #MeToo; Μπορούν να κάνουν διαφορά για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία;

Φυσικά και τα κινήματα αυτά μπορούν να φέρουν αλλαγές, γιατί επικοινωνούν μαζικά και με ορμή σημαντικά ζητήματα που αφορούν μια ομάδα πληθυσμού, και τα οποία δεν είναι ορατά από το σύνολο της κοινωνίας. Μετά από την έκρηξη των κινημάτων, όμως, αυτή η ορμή, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να διοχετευτεί σε εφικτή δράση που μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινότητα των ατόμων, των οικογενειών, των σχολείων, των επιχειρήσεων, της Πολιτείας. Μόνο έτσι μπορούμε να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο τη δυναμική αυτών των κοινωνικών αιτημάτων, που στην εποχή μας έχουμε τη δυνατότητα να τα εκφράζουμε σε μεγάλη κλίμακα, ακόμα και σε όλο τον κόσμο. Και έτσι μπορούμε να φέρουμε ουσιαστική και βιώσιμη αλλαγή.